ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΙΙΙ
Μεταφράστε τα παρακάτω κείμενα (με τη βοήθεια των λεξικών που αναφέρονται στη σελ. "Αλφάβητο")
Machu Pikchu icha Patallaqta nisqaqa (QSHKS qillqaypi: Machu Piqchu icha Machu Pijchu), Piruwpi, Qusqu suyupi kaq mawk'a llaqtam, Inkakunap qhipaqpukaranmi karqan.
Hacha hacha sumaqkay rankachikuqyuq, Machupíkchu pukara tiyaykan hatikasa Qosqo chawpi Antikunapi. Kaykan 2.430 t.q.s.h. Qusqu(Qosqo) llaqtamantaqa 70 km karum.
Manam hayk'appas Ispañamanta awqakuna chay llaqtata tarirqaptinku, chinkaykurqan. 1911 watapi USA-manta wiñay kawsay yachaqmi, Hiram Bingham, tarirqan; llapan Pacha runakuna musyananpaq. Kunanqa tukuy tiksi muyumanta Piruwman hamuykuq karu puriqkunap lliwmanta aswan watukusqanmi llaqta.
1986 watapis UNESCO nisqa Tukuy runakunap qhapaq kaynin rimarirqan.
2007 watapi 7 ñiqin anta situwa killapi p'unchawpi Bernard Weber sutiyuq runap paqarichisqan New Open World Corporation (NOWC) nisqa Suwisa ruruchinaMachu Pikchutaqa Musuq Qanchisnintin Tiksimuyu Achachilla nisqap huk achachillanmi kanman rimarirqan.
http://qu.wikipedia.org/wiki/Machu_Pikchu
Πριν από τον Ευρωπαϊκό αποικισμό της, η περιοχή της σημερινής Βολιβίας αποτελούσε τμήμα της αυτοκρατορίας των Ίνκας. Κατακτήθηκε από τους Ισπανούς τον 16ο αιώνα και για το μεγαλύτερο διάστημα της ισπανικής κατάκτησης ονομαζόταν ως Άνω Περού ήΤσάρκας, ενώ διοικητικά υπαγόταν στην Αντιβασιλεία του Περού, κάτω από την κυριαρχία της οποίας βρισκόταν και οι περισσότερες ισπανικές κτήσεις της Νότιας Αμερικής. Μετά τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας της το 1809, ακολούθησαν 16 έτη συνεχών πολέμων μέχρι την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας από τον Σιμόν Μπολίβαρ, στις 6 Αυγούστου του 1825.
Η περιοχή της σημερινής Βολιβίας κατοικείται συνεχώς τις τελευταίες δύο χιλιετηρίδες, με πρώτους κατοίκους τους ιθαγενείς Αϊμάρα, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στη δυτική Βολιβία, το νότιο (σημερινό) Περού και τη βόρεια (σημερινή) Χιλή. Οι Αϊμάρα σχετίζονται με έναν προηγμένο πολιτισμό της περιοχής, γνωστό με την ονομασία Τιγουανάκου, ο οποίος αναπτύχθηκε στα δυτικά τμήματα της χώρας. Η ομώνυμη πρωτεύουσα του κράτους του Τιγουανάκου πρέπει να ιδρύθηκε γύρω στο 1500 πΧ, ως ένας μικρός γεωργικός οικισμός. Η κοινότητά του αναπτύχθηκε και εξελίχθηκε σε πόλη μεταξύ του 5ου και 7ου αιώνα μΧ, αποτελώντας παράλληλα μία σημαντική δύναμη στην περιοχή των νότιων Άνδεων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η πόλη στην ακμή της εκτείνονταν σε 6,5 τετρ. χλμ. και είχε πληθυσμό μεταξύ 15.000 και 30.000 κατοίκων.
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CE%B2%CE%AF%CE%B1
Μεταφράστε το παρακάτω ποίημα
TAKI
Qanmi kanki sumaj ttika,
ñuqatajmi[1] tturpu khishka;
qanmi kanki kusi káwsay,
ñuqatajmi llaki míray.
Qanmi kanki llumpaj urpi,
ñuqatajmi qqelli cchuspi;
qanmi kanki ritti killa,
ñuqatajmi tuta llákiy.
Qanmi kanki ruruj mallki,
ñuqatajmi mullpha kkaspi;
qanmi kanki ñuqaj íntiy,
ñuqatajmi tuta llákiy.
Kausayniypa kausayninmi,
qan munásqay kapuwanki;
qanpin chusi sarunayki
chakiykipi ullpuykuni.
Raki raki masttarisqa,
q’omirmanta unkullisqa,
yúrajmanta ppachallisqa,
kapuwanki sumaj ch’aska.
Llika llika yuraj phuyu,
mishkki unu cchuya pujyu,
kapuwamki llamppu llulmi,
ñuqatajmi yana llanthu.
[1] Η μορφή ñuqatajmi, που εμφανίζεται εδώ αντί του αντωνυμικού τύπου noqataqmi, όπως και το φωνητικό στοιχείο sh αντί του απλού s, φανερώνουν –μαζί με άλλα γλωσσικά φαινόμενα που δεν υπάρχει λόγος να αναλυθούν περαιτέρω στο παρόν βιβλίο- ότι αυτό το τραγούδι (taki) είναι γραμμένο στη διάλεκτο του Ayacucho, μίας περιοχής των κεντρικών υψιπέδων του σημερινού Περού, κοντά στην αρχαία πρωτεύουσα του βασιλείου Wari (500-1000 μ.Χ.), γνωστή τόσο για την ομώνυμη μάχη για την ανεξαρτησία από το Ισπανικό Στέμμα στα 1824, όσο και για το επαναστατικό κίνημα Sendero Luminoso (Φωτεινό Μονοπάτι), που αναπτύχθηκε κατά τη δεκαετία του 1960, το οποίο στα 1980 κατάφερε να γνωστοποιήσει στην υφήλιο τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης των σύγχρονων ιθαγενών quechua. Οι μέθοδοι κοινωνικής αντίστασης αυτού του κινήματος ήταν ιδιαίτερα σκληρές, όπως τις περιγράφει και ο σύγχρονος περουβιανός συγγραφέας Mario Vargas Llosa στο βιβλίο του Lituma en los Andes, –με αποτέλεσμα να χαρακτηριστεί ως τρομοκρατική ομάδα από τη διεθνή κοινότητα- όμως οι επιθέσεις τους εκείνες ενάντια στους εκπροσώπους του ταξικού κατεστημένου της «Δημοκρατίας» του Περού, δεν συγκρίνονται με την αγριότητα και την αδιαλλαξία της αμερικανόφιλης κυβέρνησης αυτής της νοτιοαμερικανικής χώρας με τη μακρά παράδοση στα δικτατορικά, μιλιταριστικά καθεστώτα. Εκείνα τα γεγονότα απέβησαν τότε στην μείωση του τουρισμού, όχι μόνο στο Ayacucho, αλλά και σε κάθε περιοχή όπου μετακινούνταν οι αντάρτες senderistas. Βέβαια, μετά τη σύλληψη και φυλάκιση του Abimael Guzmán, του ιδρυτή του κινήματος, στα 1992, οι συνθήκες για τον τουρισμό στις Άνδεις είναι πλέον πολύ ασφαλέστερες απ’ ότι ήταν στις περασμένες δεκαετίες, όμως, δυστυχώς, η κατάσταση των ινδιάνων ολοένα χειροτερεύει. Μπορεί από τη μία πλευρά το πάθος της ανακάλυψης μοναδικών τρόπων ζωής από τους ξένους να συμβάλλει στην αποκατάσταση της κληρονομιάς και στην επιβίωση των παραδόσεων, αλλά ο ανεξέλεγκτος τουρισμός καταλήγει στην υποβάθμιση του πολιτισμού. «Σε εκατό χρόνια από σήμερα», λέει ο αμερικανός συγγραφέας Paul Bowles, «δεν θα είναι πια αναγκαίο να ταξιδεύει κανείς, αφού ο κόσμος γίνεται όλο και πιο ομοιόμορφος.» Ίσως οι ξένοι επισκέπτες να αποτελούν σημαντικό οικονομικό τομέα για τις ιθαγενείς κοινότητες με το συνάλλαγμα που τους αφήνουν αγοράζοντας τα πανέμορφα είδη λαϊκής τέχνης αυτού του λαού, όμως η πνευματικότητα των Ίνκας δεν πουλιέται. Υπάρχουν πράγματα που δεν μπορεί να τα δει ένα «δυτικό» μάτι, εφ’ όσον δεν μπορεί να συμμετέχει σε μία γηγενή κουλτούρα. «Τα ταξίδια διευρύνουν το πνεύμα», είπε ο Μοντεσκιέ. «Βγαίνεις από τον κύκλο των προκαταλήψεων της πατρίδας σου και δεν είσαι καθόλου διατεθειμένος να φορτωθείς τις προκαταλήψεις των ξένων.» Όμως, ο τουρίστας του 21ου αιώνα είναι ένα παιδί που ταξιδεύει αποκλειστικά για να ενισχύσει αυτές τις προκαταλήψεις. Έτσι, ο εκδυτικισμός αυτών των εν μέρει αγνών κοινωνιών αποτελεί πολιτισμικό πλήγμα για την ινκαϊκή κουλτούρα. Στα 1999, σύμφωνα με δημοσίευση του Courrier της Unesco, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η κυβέρνηση του Περού επεξεργάστηκαν ένα πρόγραμμα εναλλακτικού τουρισμού με σκοπό να αξιοποιήσουν την πολιτιστική ταυτότητα των ιθαγενών κοινοτήτων υποδοχής. Μόνο με τα ταξίδια, λοιπόν, ωριμάζει ο άνθρωπος, λέει μία (περσική) παροιμία.
Θα ήθελα σ’ αυτό το σημείο, διακριτικά, να ευχαριστήσω εκείνον τον δάσκαλο του υποτυπώδους μονοθέσιου Δημοτικού Σχολείου της ινδιάνικης κοινότητας των quechua της Pampallajta, που με την ιώβεια υπομονή που χαρακτηρίζει τους ιθαγενείς, ξενύχτησε δίπλα μου με την γκαζόλαμπα στο χέρι απαγγέλλοντας ποιήματα, υπαγορεύοντάς μου εξωτικούς γραμματικούς τύπους, τραγουδώντας κι οδηγώντας με στους δρόμους της προφορικής παράδοσης του πανανδικού πολιτισμού. Επίμονα με παρακάλεσε για την ανωνυμία του. Μετριοφροσύνη; Φόβος; Ο καλύτερος τρόπος για να τον ευχαριστήσω είναι ν’ ακολουθήσω την ορθογραφία που μου πρότεινε γι’ αυτό το μελοποιημένο ποίημα και να τηρήσω την ανωνυμία του. Ας τον ονομάσω, λοιπόν, συμβατικά Kunturkanki –Γιο του Κόνδορα, του Ιερού Καθοδηγητή της Φυλής.
Ακούστε το παρακάτω τραγούδι των Kjarkas, από τη Βολιβία, και μεταφράστε το:
Μεταφράστε τα παρακάτω κείμενα (με τη βοήθεια των λεξικών που αναφέρονται στη σελ. "Αλφάβητο")
Machu Pikchu icha Patallaqta nisqaqa (QSHKS qillqaypi: Machu Piqchu icha Machu Pijchu), Piruwpi, Qusqu suyupi kaq mawk'a llaqtam, Inkakunap qhipaqpukaranmi karqan.
Hacha hacha sumaqkay rankachikuqyuq, Machupíkchu pukara tiyaykan hatikasa Qosqo chawpi Antikunapi. Kaykan 2.430 t.q.s.h. Qusqu(Qosqo) llaqtamantaqa 70 km karum.
Manam hayk'appas Ispañamanta awqakuna chay llaqtata tarirqaptinku, chinkaykurqan. 1911 watapi USA-manta wiñay kawsay yachaqmi, Hiram Bingham, tarirqan; llapan Pacha runakuna musyananpaq. Kunanqa tukuy tiksi muyumanta Piruwman hamuykuq karu puriqkunap lliwmanta aswan watukusqanmi llaqta.
1986 watapis UNESCO nisqa Tukuy runakunap qhapaq kaynin rimarirqan.
2007 watapi 7 ñiqin anta situwa killapi p'unchawpi Bernard Weber sutiyuq runap paqarichisqan New Open World Corporation (NOWC) nisqa Suwisa ruruchinaMachu Pikchutaqa Musuq Qanchisnintin Tiksimuyu Achachilla nisqap huk achachillanmi kanman rimarirqan.
http://qu.wikipedia.org/wiki/Machu_Pikchu
Πριν από τον Ευρωπαϊκό αποικισμό της, η περιοχή της σημερινής Βολιβίας αποτελούσε τμήμα της αυτοκρατορίας των Ίνκας. Κατακτήθηκε από τους Ισπανούς τον 16ο αιώνα και για το μεγαλύτερο διάστημα της ισπανικής κατάκτησης ονομαζόταν ως Άνω Περού ήΤσάρκας, ενώ διοικητικά υπαγόταν στην Αντιβασιλεία του Περού, κάτω από την κυριαρχία της οποίας βρισκόταν και οι περισσότερες ισπανικές κτήσεις της Νότιας Αμερικής. Μετά τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας της το 1809, ακολούθησαν 16 έτη συνεχών πολέμων μέχρι την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας από τον Σιμόν Μπολίβαρ, στις 6 Αυγούστου του 1825.
Η περιοχή της σημερινής Βολιβίας κατοικείται συνεχώς τις τελευταίες δύο χιλιετηρίδες, με πρώτους κατοίκους τους ιθαγενείς Αϊμάρα, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στη δυτική Βολιβία, το νότιο (σημερινό) Περού και τη βόρεια (σημερινή) Χιλή. Οι Αϊμάρα σχετίζονται με έναν προηγμένο πολιτισμό της περιοχής, γνωστό με την ονομασία Τιγουανάκου, ο οποίος αναπτύχθηκε στα δυτικά τμήματα της χώρας. Η ομώνυμη πρωτεύουσα του κράτους του Τιγουανάκου πρέπει να ιδρύθηκε γύρω στο 1500 πΧ, ως ένας μικρός γεωργικός οικισμός. Η κοινότητά του αναπτύχθηκε και εξελίχθηκε σε πόλη μεταξύ του 5ου και 7ου αιώνα μΧ, αποτελώντας παράλληλα μία σημαντική δύναμη στην περιοχή των νότιων Άνδεων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η πόλη στην ακμή της εκτείνονταν σε 6,5 τετρ. χλμ. και είχε πληθυσμό μεταξύ 15.000 και 30.000 κατοίκων.
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CE%B2%CE%AF%CE%B1
Μεταφράστε το παρακάτω ποίημα
TAKI
Qanmi kanki sumaj ttika,
ñuqatajmi[1] tturpu khishka;
qanmi kanki kusi káwsay,
ñuqatajmi llaki míray.
Qanmi kanki llumpaj urpi,
ñuqatajmi qqelli cchuspi;
qanmi kanki ritti killa,
ñuqatajmi tuta llákiy.
Qanmi kanki ruruj mallki,
ñuqatajmi mullpha kkaspi;
qanmi kanki ñuqaj íntiy,
ñuqatajmi tuta llákiy.
Kausayniypa kausayninmi,
qan munásqay kapuwanki;
qanpin chusi sarunayki
chakiykipi ullpuykuni.
Raki raki masttarisqa,
q’omirmanta unkullisqa,
yúrajmanta ppachallisqa,
kapuwanki sumaj ch’aska.
Llika llika yuraj phuyu,
mishkki unu cchuya pujyu,
kapuwamki llamppu llulmi,
ñuqatajmi yana llanthu.
[1] Η μορφή ñuqatajmi, που εμφανίζεται εδώ αντί του αντωνυμικού τύπου noqataqmi, όπως και το φωνητικό στοιχείο sh αντί του απλού s, φανερώνουν –μαζί με άλλα γλωσσικά φαινόμενα που δεν υπάρχει λόγος να αναλυθούν περαιτέρω στο παρόν βιβλίο- ότι αυτό το τραγούδι (taki) είναι γραμμένο στη διάλεκτο του Ayacucho, μίας περιοχής των κεντρικών υψιπέδων του σημερινού Περού, κοντά στην αρχαία πρωτεύουσα του βασιλείου Wari (500-1000 μ.Χ.), γνωστή τόσο για την ομώνυμη μάχη για την ανεξαρτησία από το Ισπανικό Στέμμα στα 1824, όσο και για το επαναστατικό κίνημα Sendero Luminoso (Φωτεινό Μονοπάτι), που αναπτύχθηκε κατά τη δεκαετία του 1960, το οποίο στα 1980 κατάφερε να γνωστοποιήσει στην υφήλιο τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης των σύγχρονων ιθαγενών quechua. Οι μέθοδοι κοινωνικής αντίστασης αυτού του κινήματος ήταν ιδιαίτερα σκληρές, όπως τις περιγράφει και ο σύγχρονος περουβιανός συγγραφέας Mario Vargas Llosa στο βιβλίο του Lituma en los Andes, –με αποτέλεσμα να χαρακτηριστεί ως τρομοκρατική ομάδα από τη διεθνή κοινότητα- όμως οι επιθέσεις τους εκείνες ενάντια στους εκπροσώπους του ταξικού κατεστημένου της «Δημοκρατίας» του Περού, δεν συγκρίνονται με την αγριότητα και την αδιαλλαξία της αμερικανόφιλης κυβέρνησης αυτής της νοτιοαμερικανικής χώρας με τη μακρά παράδοση στα δικτατορικά, μιλιταριστικά καθεστώτα. Εκείνα τα γεγονότα απέβησαν τότε στην μείωση του τουρισμού, όχι μόνο στο Ayacucho, αλλά και σε κάθε περιοχή όπου μετακινούνταν οι αντάρτες senderistas. Βέβαια, μετά τη σύλληψη και φυλάκιση του Abimael Guzmán, του ιδρυτή του κινήματος, στα 1992, οι συνθήκες για τον τουρισμό στις Άνδεις είναι πλέον πολύ ασφαλέστερες απ’ ότι ήταν στις περασμένες δεκαετίες, όμως, δυστυχώς, η κατάσταση των ινδιάνων ολοένα χειροτερεύει. Μπορεί από τη μία πλευρά το πάθος της ανακάλυψης μοναδικών τρόπων ζωής από τους ξένους να συμβάλλει στην αποκατάσταση της κληρονομιάς και στην επιβίωση των παραδόσεων, αλλά ο ανεξέλεγκτος τουρισμός καταλήγει στην υποβάθμιση του πολιτισμού. «Σε εκατό χρόνια από σήμερα», λέει ο αμερικανός συγγραφέας Paul Bowles, «δεν θα είναι πια αναγκαίο να ταξιδεύει κανείς, αφού ο κόσμος γίνεται όλο και πιο ομοιόμορφος.» Ίσως οι ξένοι επισκέπτες να αποτελούν σημαντικό οικονομικό τομέα για τις ιθαγενείς κοινότητες με το συνάλλαγμα που τους αφήνουν αγοράζοντας τα πανέμορφα είδη λαϊκής τέχνης αυτού του λαού, όμως η πνευματικότητα των Ίνκας δεν πουλιέται. Υπάρχουν πράγματα που δεν μπορεί να τα δει ένα «δυτικό» μάτι, εφ’ όσον δεν μπορεί να συμμετέχει σε μία γηγενή κουλτούρα. «Τα ταξίδια διευρύνουν το πνεύμα», είπε ο Μοντεσκιέ. «Βγαίνεις από τον κύκλο των προκαταλήψεων της πατρίδας σου και δεν είσαι καθόλου διατεθειμένος να φορτωθείς τις προκαταλήψεις των ξένων.» Όμως, ο τουρίστας του 21ου αιώνα είναι ένα παιδί που ταξιδεύει αποκλειστικά για να ενισχύσει αυτές τις προκαταλήψεις. Έτσι, ο εκδυτικισμός αυτών των εν μέρει αγνών κοινωνιών αποτελεί πολιτισμικό πλήγμα για την ινκαϊκή κουλτούρα. Στα 1999, σύμφωνα με δημοσίευση του Courrier της Unesco, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η κυβέρνηση του Περού επεξεργάστηκαν ένα πρόγραμμα εναλλακτικού τουρισμού με σκοπό να αξιοποιήσουν την πολιτιστική ταυτότητα των ιθαγενών κοινοτήτων υποδοχής. Μόνο με τα ταξίδια, λοιπόν, ωριμάζει ο άνθρωπος, λέει μία (περσική) παροιμία.
Θα ήθελα σ’ αυτό το σημείο, διακριτικά, να ευχαριστήσω εκείνον τον δάσκαλο του υποτυπώδους μονοθέσιου Δημοτικού Σχολείου της ινδιάνικης κοινότητας των quechua της Pampallajta, που με την ιώβεια υπομονή που χαρακτηρίζει τους ιθαγενείς, ξενύχτησε δίπλα μου με την γκαζόλαμπα στο χέρι απαγγέλλοντας ποιήματα, υπαγορεύοντάς μου εξωτικούς γραμματικούς τύπους, τραγουδώντας κι οδηγώντας με στους δρόμους της προφορικής παράδοσης του πανανδικού πολιτισμού. Επίμονα με παρακάλεσε για την ανωνυμία του. Μετριοφροσύνη; Φόβος; Ο καλύτερος τρόπος για να τον ευχαριστήσω είναι ν’ ακολουθήσω την ορθογραφία που μου πρότεινε γι’ αυτό το μελοποιημένο ποίημα και να τηρήσω την ανωνυμία του. Ας τον ονομάσω, λοιπόν, συμβατικά Kunturkanki –Γιο του Κόνδορα, του Ιερού Καθοδηγητή της Φυλής.
Ακούστε το παρακάτω τραγούδι των Kjarkas, από τη Βολιβία, και μεταφράστε το:
munasqechay
tuta punchay maskakunay
tarispa suskukunay warmisitay
munasqechay
tuta punchay maskakunay
tarispa suskukunay warmisitay
qanraykullay ña karin viday
sonqo kullay sipasitay
qanraykullay ña karin viday
sonqo kullay sipasitay
tuta punchay maskakunay
tarispa suskukunay warmisitay
munasqechay
tuta punchay maskakunay
tarispa suskukunay warmisitay
qanraykullay ña karin viday
sonqo kullay sipasitay
qanraykullay ña karin viday
sonqo kullay sipasitay