ΑΛΛΗΛΟΥΧΙΑ / ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ, ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΜΕΣΕΝΘΗΜΑΤΑ
Το μεσένθημα –naku- δηλώνει αλληλουχία, αλληλεπίδραση του ρήματος. Τοποθετείται πριν την κατάληξη:
Rimanakusunchis = θα μιλήσουμε ο ένας στον άλλον.
Άσκηση:
Δημιουργήστε αυτό το φαινόμενο με τα ρήματα: reqsiy (γνωρίζω), rikuy (βλέπω), munay (αγαπώ), tupay (συναντώ).
Τα ρήματα κλίνονται με προσωπικά μεσενθήματα, προκειμένου να εκφράσουν τη μεταβίβαση της πράξης από τον έναν άνθρωπο στον άλλον.
To –wa- δείχνει πράξη δείχνει πράξη που κάνει κάποιος για εμένα:
Rimawanki εσύ μιλάς σε εμένα (μου μιλάς)
Rimawan αυτός, -ή μου μιλάει
Rimawankichis εσείς μου μιλάτε
Rimawanku αυτοί, -ές μου μιλάνε
Και στον πληθυντικό δείχνει πράξη που κάνει κάποιος για εμάς:
Rimawankiku εσύ μιλάς σε εμάς (μεριστικό)
Rimawanku αυτός, ή μας μιλάει, (μεριστικό)
Rimawankichis εσείς μας μιλάτε (μεριστικό)
Rimawanchis αυτοί, -ές μιλάνε σε εμάς (συνολικό)
Άσκηση: Κλίνετε τα ρήματα reqsiy (γνωρίζω), rikuy (βλέπω), munay (αγαπώ), tupay (συναντώ).
Αντίθετα, τα ακόλουθα δηλώνουν πράξη που κάνει κάποιος σε εσένα:
Rimayki εγώ μιλάω σε εσένα (σου μιλάω)
Rimasunki αυτός σου μιλάει
Rimaykiku εμείς σου μιλάμε (μεριστικό)
Rimasunkiku αυτοί, -ές σου μιλάνε
Και στον πληθυντικό (σε εσάς):
Rimaykichis εγώ μιλάω σε εσάς
Rimasunkichis αυτός, -ή σας μιλάει
Rimaykiku εμείς σας μιλάμε (μεριστικό)
Rimasunkichis αυτοί, ές σας μιλάνε
Επομένως, συνοπτικά υπάρχουν οι τύποι:
Εγώ, αυτός, εμείς, αυτοί σε εσένα & σε εσάς,
Εσύ, αυτός, εσείς, αυτοί σε εμένα & σε εμάς.
(Τα εμείς & εμάς διακρίνονται σε σύνολα & μέρη συνόλων. Οι λαοί της Ασίας -όπως οι Ιάπωνες- αλλά και όσοι κατάγονται από εκείνους, όπως οι κέτσουα [Ίνκας], είναι -αντίθετα από ότι συμβαίνει στην Ευρώπη, και ιδιαίτερα στη Μεσόγειο- προσανατολισμένοι στην ομαδικότητα. Όταν ένα άτομο απορριφθεί -για οποιονδήποτε λόγο- από το κοινωνικό σύνολο, στο οποίο ανήκει, τότε είναι πολύ δύσκολο να ενταχθεί σε άλλο και να επιβιώσει. Έτσι, οι λαοί αυτοί χρησιμοποιούν διπλό αντωνυμικό τύπο για την έννοια "εμείς", προκειμένου να δηλώσουν στενότερα ή ευρύτερα όρια.)
Άσκηση: Κλίνετε τα ρήματα reqsiy (γνωρίζω), rikuy (βλέπω), munay (αγαπώ), tupay (συναντώ), qhaway (κοιτάζω).
Μικροί διάλογοι:
Μεταφράστε:
Kayllapichu, yaw, sipas.
Kayllapin, urpillay.
Imatataq ruwashankiri,
Chaymi kaypi tiyakushani, kaywan llank’aq.
Allinyá riki. Hakuyá reqsinakusunchis.
Reqsinakusunchisyá, urpillay. Imataq sutiykiri.
Amarun sutiyqa. Pitaq qanri kashanki.
Noqaqa Pankaritan kani.
Qayninpaqa llaqtapi rikuykin. Yuyashankichu.
Yaqaspachá. Manan yuyanichu.
Kayqa t’anta. Munankichu.
Achachaw. Noqapaq. Yusulpaykisunki, urpicha sonqocha.
Hinallatapis. Usqaymi rinay kashan. Hoq kutinña astawan rimasunchis.
Chay urpillay. Tupananchiskama.
Machu Piqchuta qhawayta munaywan = Το Μάτσου Πίκτσου να δω θέλω.
Allichu, photota qorqoykimanchu. = Παρακαλώ, φωτογραφία μπορώ να σε βγάλω;
Allichu, photota, qorqokuwankimanchu. = Παρακαλώ, φωτογραφία με βγάζεις;
Sinchi allin. = Ενδιαφέρον.
Hoq rikch’aq = Παράξενο.
Το μεσένθημα –naku- δηλώνει αλληλουχία, αλληλεπίδραση του ρήματος. Τοποθετείται πριν την κατάληξη:
Rimanakusunchis = θα μιλήσουμε ο ένας στον άλλον.
Άσκηση:
Δημιουργήστε αυτό το φαινόμενο με τα ρήματα: reqsiy (γνωρίζω), rikuy (βλέπω), munay (αγαπώ), tupay (συναντώ).
Τα ρήματα κλίνονται με προσωπικά μεσενθήματα, προκειμένου να εκφράσουν τη μεταβίβαση της πράξης από τον έναν άνθρωπο στον άλλον.
To –wa- δείχνει πράξη δείχνει πράξη που κάνει κάποιος για εμένα:
Rimawanki εσύ μιλάς σε εμένα (μου μιλάς)
Rimawan αυτός, -ή μου μιλάει
Rimawankichis εσείς μου μιλάτε
Rimawanku αυτοί, -ές μου μιλάνε
Και στον πληθυντικό δείχνει πράξη που κάνει κάποιος για εμάς:
Rimawankiku εσύ μιλάς σε εμάς (μεριστικό)
Rimawanku αυτός, ή μας μιλάει, (μεριστικό)
Rimawankichis εσείς μας μιλάτε (μεριστικό)
Rimawanchis αυτοί, -ές μιλάνε σε εμάς (συνολικό)
Άσκηση: Κλίνετε τα ρήματα reqsiy (γνωρίζω), rikuy (βλέπω), munay (αγαπώ), tupay (συναντώ).
Αντίθετα, τα ακόλουθα δηλώνουν πράξη που κάνει κάποιος σε εσένα:
Rimayki εγώ μιλάω σε εσένα (σου μιλάω)
Rimasunki αυτός σου μιλάει
Rimaykiku εμείς σου μιλάμε (μεριστικό)
Rimasunkiku αυτοί, -ές σου μιλάνε
Και στον πληθυντικό (σε εσάς):
Rimaykichis εγώ μιλάω σε εσάς
Rimasunkichis αυτός, -ή σας μιλάει
Rimaykiku εμείς σας μιλάμε (μεριστικό)
Rimasunkichis αυτοί, ές σας μιλάνε
Επομένως, συνοπτικά υπάρχουν οι τύποι:
Εγώ, αυτός, εμείς, αυτοί σε εσένα & σε εσάς,
Εσύ, αυτός, εσείς, αυτοί σε εμένα & σε εμάς.
(Τα εμείς & εμάς διακρίνονται σε σύνολα & μέρη συνόλων. Οι λαοί της Ασίας -όπως οι Ιάπωνες- αλλά και όσοι κατάγονται από εκείνους, όπως οι κέτσουα [Ίνκας], είναι -αντίθετα από ότι συμβαίνει στην Ευρώπη, και ιδιαίτερα στη Μεσόγειο- προσανατολισμένοι στην ομαδικότητα. Όταν ένα άτομο απορριφθεί -για οποιονδήποτε λόγο- από το κοινωνικό σύνολο, στο οποίο ανήκει, τότε είναι πολύ δύσκολο να ενταχθεί σε άλλο και να επιβιώσει. Έτσι, οι λαοί αυτοί χρησιμοποιούν διπλό αντωνυμικό τύπο για την έννοια "εμείς", προκειμένου να δηλώσουν στενότερα ή ευρύτερα όρια.)
Άσκηση: Κλίνετε τα ρήματα reqsiy (γνωρίζω), rikuy (βλέπω), munay (αγαπώ), tupay (συναντώ), qhaway (κοιτάζω).
Μικροί διάλογοι:
Μεταφράστε:
Kayllapichu, yaw, sipas.
Kayllapin, urpillay.
Imatataq ruwashankiri,
Chaymi kaypi tiyakushani, kaywan llank’aq.
Allinyá riki. Hakuyá reqsinakusunchis.
Reqsinakusunchisyá, urpillay. Imataq sutiykiri.
Amarun sutiyqa. Pitaq qanri kashanki.
Noqaqa Pankaritan kani.
Qayninpaqa llaqtapi rikuykin. Yuyashankichu.
Yaqaspachá. Manan yuyanichu.
Kayqa t’anta. Munankichu.
Achachaw. Noqapaq. Yusulpaykisunki, urpicha sonqocha.
Hinallatapis. Usqaymi rinay kashan. Hoq kutinña astawan rimasunchis.
Chay urpillay. Tupananchiskama.
Machu Piqchuta qhawayta munaywan = Το Μάτσου Πίκτσου να δω θέλω.
Allichu, photota qorqoykimanchu. = Παρακαλώ, φωτογραφία μπορώ να σε βγάλω;
Allichu, photota, qorqokuwankimanchu. = Παρακαλώ, φωτογραφία με βγάζεις;
Sinchi allin. = Ενδιαφέρον.
Hoq rikch’aq = Παράξενο.